اسید سیتریک | اسید سیتریک خشک | اسید سیتریک آبدار

کاربرد‌ اسید سیتریک

اسید سیتریک یا همان جوهر لیمو  که اسیدی خوراکی است از مهمترین اسیدهای آلی مورد استفاده در صنایع مختلف به ویژه غذایی و دارویی است؛ به طوری که میزان مصرف آن در صنایع غذایی بیش از ۷۰ درصد، دارویی ۱۲ درصد، شیمیایی ۱۱ درصد، چرم ۴ درصد، آرایشی – بهداشتی ۲ درصد و سایر صنایع ۱ درصد است.

 غذایی:

با توجه به خاصیت نگهدارنگی این اسید، بیش تر به عنوان نگهدارنده در صنایع غذایی به کار می رود زیرا  جوهر لیمو ph  اسیدی دارد و با بالابردن اسیدیته محصولات غذایی مانع از فعالیت باکتری هایی می شود که باعث خرابی آن ها می شوند.به همین دلیل می توان اسید سیتریک را به عنوان نگه دارنده به بسیاری از ترکیبات مانند انواع مربا, ژله , آب نبات , غذاهای کنسرو و حتی محصولات گوشتی اضافه کرد.

• معمولاً  جزء افزودنی های مواد غذایی است که وظیفه طعم دهندگی در مواد غذایی حاوی ویتامین C را دارد.
• برای لایه خارجی آبنبات ‌ها به شکل پودر سفید استفاده می‌شود.
• به عنوان نگهدارنده در تولید سوسیس و کالباس کاربرد دارد.
• در صنایع آرد و نان به منظور بالا بردن کیفیت و ماندگاری محصول به کار می رود.
• جهت به وجود آوردن طعم ترش سرکه مانند در تولید زیتون و سایر ترشیجات استفاده می شود.
• جوهر لیمو علاوه بر طعم دهندگی موجب تنظیم اسیدیته و  pH نیز می شود.
• در صنایع غذایی این اسید در دسر ها، ژل ها، کیک و شیرینی های خانگی، بیسکوئیت، نبات ها، شکلات ها، کنسرو ها، نوشابه ها، اسانس ها، مربا، مارمالاد، صمغ های مصنوعی و بستنی استفاده می شود.
• این ماده در غذاهای منجمد، چربی‌ها و روغن‌ها به عنوان تنظیم کننده  pH و ایجاد کمپلکس نمک بین سیترات ‌ها و فلزات کمیاب به عنوان آنتی اکسیدان و نگهدارنده عمل می‌کند و باعث طولانی شدن زمان نگهداری ماهی منجمد و فرآورده‌ های دریایی می‌شود.

 آرایشی بهداشتی:

• در صنایع آرایشی-بهداشتی و دارویی در لوازم آرایشی، نرم کننده ها، ساخت پماد ها و کرم ها، لوازم شستشو و ضد عفونی، ذخیره سازی خون و دترژنت ها کاربرد دارد.
• هم چنین در محصولاتی که به منظور نرم کردن آب به کار می روند نیز استفاده می شود. در نتیجه این اسید در پودر‌های لباسشویی و صابون ‌ها نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
• در فرمولاسیون محصولات آرایشی و بهداشتی نیز به کار می رود. به عنوان مثال برای تنظیم pH یون ‌های فلزی در سیستم آنتی اکسیدانی شوینده‌ های اسیدی موی سر استفاده می‌شود. در شامپوهای ضد شوره سر به مقدار ۰٫۲۵ تا ۱٫۸۶ درصد برای تنظیم pH و بهبود درخشندگی و شفافیت استفاده می شود.

 دارویی:

• با توجه به خاصیت چنگاله ای اسید سیتریک که موجب هضم و جذب بهتر مواد معدنی به ویژه مکمل های کلسیم می شود؛ از آن برای تولید مکمل‌های کلسیم استفاده می‌شود.
• در تهیه محلول ‌های ضد انعقاد خون مانند تری سدیم سیترات از این اسید و نمک‌ های آن استفاده می‌شود؛ به این ترتیب که از طریق تشکیل کمپلکس یون کلسیم مانع انعقاد خون می شود و برای بیمارانی دچار خون ریزی شدید هستند استفاده می شود.
• هم چنین در پزشکی به منظور درمان بیماری ناشی از فقر آهن هنوز هم از سیترات فریک آمونیاکی استفاده می‌شود هر چند که درحال حاضر ترجیح داده می‌شود از نمک های دیگر آهن استفاده شود.
• در صنعت داروسازی درتولید آسپرین و  نیز برای خوش طعم کردن داروها و قرص‌ های جوشان این اسید کاربرد دارد زیرا در هنگام حل شدن  قرص در اثر برقراری پیوند با کربنات‌ ها و بی کربنات‌ ها، دی اکسیدکربن تولید می‌کند.

در سایر صنایع:

• در صنعت نیز برای تمیزکردن سطح الیاف، زیبا کردن رنگ نسوج و الیاف به کار می رود. هم چنین این اسید پلاستیسه کننده، آنتی اکسیدان و اسیدی کننده است و در نمک های جوشان و رزین های آلیدی مورد استفاده قرار می گیرد.
•  از سایر موارد کاربرد آن می‌توان به صنایع رنگ ‌سازی، استخراج نفت و آب فلزکاری اشاره نمود. استر های این اسید با الکل ‌ها در محدوده وسیعی شناخته شده‌اند. استرهای تری اتیل، تری بوتیل و استیل تری بوتیل به عنوان یک نرم کننده غیرسمی در پلاستیک‌ سازی به ویژه در پلاستیک ‌های صنعت بسته‌بندی غذایی استفاده می‌شوند.

سوالات متداول

موارد استفاده اسید سیتریک چیست؟

از آنجایی که اسید سیتریک یک ترکیب آلی و صنعتی ضروری است، کاربردهای وسیعی دارد.

• اسید سیتریک در صنعت داروسازی به عنوان تثبیت کننده و نگهدارنده استفاده می شود.
• می توان از اسید سیتریک به عنوان طعم دهنده برای افزودن طعم ترش به نوشیدنی ها، غذاها و موارد دیگر استفاده کرد.
• اسید سیتریک همچنین می تواند به عنوان یک ضد عفونی کننده در برابر باکتری ها، ویروس ها و سایر میکروارگانیسم ها استفاده شود.
• اسید سیتریک معمولاً در آب نبات ها و نوشابه ها یافت می شود.

فرمول شیمیایی اسید سیتریک بی آب چیست؟

فرمول شیمیایی اسید سیتریک بی آب C6H8O7 است. به طور طبیعی در میوه های سیتریک مانند لیمو یافت می شود.

آیا اسید سیتریک برای انسان مضر است؟

خیر، اسید سیتریک بدون آب برای زندگی مضر نیست و غیر سمی محسوب می شود. اما اگر این ماده شیمیایی با چشم ها تماس پیدا کند، می تواند باعث تحریک جدی چشم شود. در صورت تحریک شدید چشم، چند دقیقه با آب بشویید.

FDA می گوید اسید سیتریک “به طور کلی ایمن” در مواد غذایی و محصولات پوستی شناخته شده است. با این حال، برخی از کارشناسان فکر می کنند که تحقیقات بیشتری مورد نیاز است. اسید سیتریک ممکن است باعث تحریک پوست شود.

اسید سیتریک در کجا یافت می شود؟ شکل ظاهری اسید سیتریک چگونه است؟

اسید سیتریک در طیف وسیعی از مرکبات مانند لیمو، پرتقال، لیموترش و میوه های مشابه یافت می شود. اگر در مورد ظاهر آن صحبت کنیم، معمولاً به شکل یک جامد سفید (پودر کریستالی) یافت می شود.

اثرات خطرناک سیتریک اسید چیست؟

اسید سیتریک به طور کلی در مقادیر کمتر بی خطر است اما در مقادیر زیاد می تواند باعث واکنش های خطرناک شدید شود. در صورت استنشاق اسید سیتریک، اجازه دهید فرد استراحت کند و هوای تازه تنفس کند. در صورت تماس با چشم، چند دقیقه زیر آب شیر آب بشویید. در صورت وجود هرگونه لنز تماسی را بردارید.اگر مقدار زیادی از اسید سیتریک بلعیده شود، دهان را بشویید. فورا به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.

مصرف مقدار قابل توجهی اسید سیتریک ممکن است به مرور زمان به مینای دندان آسیب برساند. پس از خوردن یا نوشیدن محصولات حاوی اسید سیتریک بالا، فرد باید دهان خود را شستشو دهد تا از دندان های خود محافظت کند. افرادی که از اسید سیتریک در مراقبت از پوست استفاده می کنند نیز باید مراقب باشند، زیرا استفاده از غلظت زیاد روی پوست ممکن است باعث تحریک شود.

موارد احتیاطی لازم حین استفاده از اسید سیتریک چیست؟

سیتریک اسید بدون آب باعث تحریک شدید پوست، چشم ها و مجاری تنفسی می شود. به همین دلیل است که هنگام استفاده از اسید سیتریک باید از وسایل حفاظت فردی مناسب (ماسک، عینک، دستکش و غیره) استفاده شود.

آیا اسید سیتریک برای مس مضر است؟
اسید سیتریک یک اسید آلی است که برای تمیز کردن مس بسیار خوب عمل می کند. به عنوان یک اسید بسیار قوی در نظر گرفته نمی شود، اما برای خلاص شدن از شر مس اکسید شده کاملاً کار می کند.

PH اسید سیتریک چند است؟

مانند اکثر اسیدهای آلی، اسید سیتریک اسید ضعیفی است و سطح pH آن بین ۳ تا ۶ است.

 آیا می توان از اسید سیتریک به عنوان ضد عفونی کننده استفاده کرد؟

بله. به عنوان ضد عفونی کننده استفاده می شود. می تواند کپک، باکتری و کپک را از بین ببرد. به این ترتیب به ضدعفونی، تمیز کردن و به طور کلی ضد عفونی کردن کمک می کند. همچنین برای از بین بردن کف صابون، لکه های آب سخت، آهک، رسوبات کلسیم و زنگ مفید است. اسید سیتریک نیز به عنوان نگهدارنده استفاده می شود.