اگزالیک اسید چیست؟ + روش تولید و کاربردها

اگزالیک اسید چیست؟ + روش تولید و کاربردها

با توجه به برخی ویژگی‌های خاص، اسید اگزالیک به عنوان یکی از ساده‌ترین اسیدهای کربوکسیلیک در نظر گرفته می‌شود. این ترکیب آلی، به علت داشتن پیشوند اسید و ساختار مولکولی خاص، به نام اسید اتاندیونیک نیز شناخته می‌شود. در نظر داشته باشید که این اسید به صورت قابل حل در آب تولید شده و در صنایع مختلف همچنین در صنعت غذایی استفاده می‌شود. جهت تهیه اسید اگزالیک، بهترین راهکار، خرید از تأمین‌کنندگان برجسته در زمینه شیمی است. اما قبل از خرید بهتر است به طور دقیق بدانید که اگزالیک اسید چیست؟

در ضمن، باید توجه کرد که علاوه بر تولید شیمیایی، اسید اگزالیک در طبیعت نیز یافت می‌شود. منابع طبیعی این ترکیب شیمیایی شامل برگ‌های گیاهان سبز، دانه‌های آجیل، میوه‌ها و غیره می‌شوند. در اصل، بدن انسان نیز قادر به تولید اسید اگزالیک است و بنابراین می‌توان گفت که بدن خود به نوعی تولیدکننده این ترکیب است. صدرا شیمی به عنوان تولید کننده و ارائه دهنده انواع مواد شیمیایی مانند گلیسیرین، اسید فسفریک، تگزاپن و…. در این مقاله به بررسی روش تولید، کاربرد ها و… اگزالیک اسید پرداخته است. تا انتها با ما همراه شوید.

اگزالیک اسید چیست؟

برای درک پاسخ این سؤال، در نظر داشته باشید که این اسید یک ترکیب طبیعی آلی به نام اسید اتاندیوئیک است که در بیشتر مواقع به عنوان اسید اگزالیک شناخته می‌شود. اسید اگزالیک در گیاهانی مانند اسفناج، ریواس و ترشک به دست می‌آید و می‌توان آن را به صورت مصنوعی هم تولید کرد. شکل ظاهری این ترکیب برابر است با مایعی بی‌رنگ یا پودر سفیدی که طعم ترشی دارد و فرمول شیمیایی آن C2H2O4 است. اسید اگزالیک در آب به خوبی حل می‌شود و در صورت حل شدن، یون اگزالات را به وجود می‌آورد.

از خواص مهم اسید اگزالیک، توانایی آن در عمل به عنوان یک کاهنده قوی و کیلیت بالاست. به این معنی که قدرت اتصال آن به یون‌های فلزی و تشکیل کمپلکس‌های پایدار است. به علاوه، اسید اگزالیک قادر است با یون‌های کلسیم واکنش داده و کریستال‌های غیر قابل حل اگزالات کلسیم تشکیل دهد. این کریستال‌ها مسئول تشکیل سنگ کلیه در بعضی افرادی هستند که در مقادیر زیادی مصرف غذایی با سطوح بالا اسید اگزالیک را در نظر دارند.

علاوه بر وجود طبیعی آن در گیاهان و بدن انسان، اسید اگزالیک در صنایع مختلف نیز استفاده‌های گسترده‌ای دارد. به دلیل خواص اسیدی و توانایی حل کردن لکه‌های زنگ روی فلزات، معمولا به عنوان ماده تمیزکننده مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای درک بهتر سؤال اگزالیک اسید چیست؟ به یاد بسپارید که این اسید نقش مهمی در منسوجات (رنگرزی)، تصفیه فاضلاب (حذف فلزات سنگین)، داروسازی (واکنش‌های سنتز) و حتی عکاسی (کاهش نمک‌های نقره) دارد.

اسید اگزالیک با خواص منحصر به فرد خود، در صنایع مختلف ارزشمند است و همچنان توجهات و کاربردهای عملی زیادی را در سراسر جهان به خود جلب می‌کند.

روش تولید اسید اگزالیک

اسید اگزالیک ابتدا در سال ۱۷۴۵ و اولین بار از خاکشیر استخراج شد. در این مسیر محققان آن را با استفاده از واکنش بین شکر و اسید نیتریک غلیظ تهیه کردند. در سال ۱۸۲۴، یک دانشمند آلمانی این ماده را از واکنش سیانوژن با محلول آبی آمونیاک تهیه کرد.

اما به طور کلی همانند سایر اسیدها، برای تولید اسید اگزالیک روش‌های متنوعی وجود دارد. برای نمونه می‌توان اسید اگزالیک را با استفاده از واکنش اکسیداسیون کربوهیدرات‌ها و یا گلوکز با استفاده از اسید نیتریک و یا هوا در حضور کاتالیزور وانادیم پنتا اکسید سنتز کرد. روش دیگر برای تهیه این ماده استفاده از واکنش کربونیلاسیون الکل‌ها و سپس هیدرولیز دی استر به اگزالیک اسید است.

یکی از روش‌های معروف استفاده از اکسیداسیون کاتالیزورزی با قند ملاس است که به عنوان بهترین روش تولید این اسید شناخته شده است. روش دیگر شامل اضافه کردن پروپیلن، حرارت دادن محصول به منظور حذف اکسیدهای نیتروژن و در نهایت تولید اسید اگزالیک است.

روش‌های دیگر هم شامل استفاده از کاتالیست‌های قلیایی، اکسیداسیون کربوهیدرات‌ها و مخمرهای خاص است. تمامی این روش‌ها منجر به تولید اسید اگزالیک می‌شوند، اما کیفیت و بازده آن‌ها ممکن است کمی متفاوت باشد.

کاربردهای اگزالیک اسید چیست؟

بسیاری از افراد پس از درک سؤال اگزالیک اسید چیست؟ می‌خواهند با کاربردهای اصلی آن هم آَشنا شوند. برای بررسی این مسئله به یاد داشته باشید که یکی از مهم‌ترین کاربردهای این اسید در پاک‌سازی سطوح است. اسید اکسالیک یک ترکیب بسیار کارآمد برای پاک کردن، تمیز کردن و سفید کردن است. این ترکیب دارای ویژگی حذف کامل جرم و آلودگی از سطوح است و در عین حال به سطوح آسیب نمی‌رساند. به همین دلیل، تولیدکنندگان محصولات شوینده و تمیزکننده توجه زیادی به این ترکیب دارند و استفاده از اسید اکسالیک در بازار به طور چشمگیری افزایش یافته است.

این ماده می‌تواند برای از بین بردن زنگ‌زدگی استفاده شود، اما باید به یاد داشت که این ترکیب سمی است و استفاده از آن باید با احتیاط صورت پذیرد. برای نمونه زمان تمیزکاری سطوح چوبی و یا از بین بردن زنگ‌زدگی مخزن ماشین لباسشویی می‌توان از این ترکیب استفاده کرد. برای این کار، ۲۰۰ گرم از اسید اکسالیک را در یک برنامه شستشو با آب گرم بدون اضافه کردن هیچ ماده شوینده‌ای استفاده می‌کنند. این عمل علاوه بر از بین بردن زنگ‌زدگی، لکه‌ها را نیز از سطوح داخلی پاک می‌کند.

اسید اگزالیک در زنبورداری

یکی دیگر از کاربردهای معروف این ماده در زنبورداری است. کنه‌هایی که در کندو های عسل وجود دارند و با نام «کنه‌های واروا» شناخته می‌شوند، عامل کاهش کیفیت عسل تولیدی هستند و افزایش آنها در کندوها منجر به زیان زنبورها می‌شود. اسید اگزالیک اثرات قوی در از بین بردن کنه‌های واروا دارد و زنبورداران این اسید را به عنوان یک ماده مؤثر در این صنعت استفاده می‌کنند.

استفاده از این محصول در زنبورداری در دو فصل (به دلیل هم‌زمان شدن این فصول با زمان تولید مثل زنبورها) صورت می‌گیرد، یک بار در پایان تابستان و دیگری در اواخر زمستان. جهت کسب اطلاعات تکمیلی و استعلام قیمت خرید انواع مواد شیمیایی مانند سود پرک، تگزاپن، اسید سولفونیک، اگزالیک اسید و…. با شماره های درج شده در سایت در ارتباط باشید.

صنعت عکاسی

وقتی می‌پرسیم کاربرد اگزالیک اسید چیست؟ باید به صنعت عکاسی هم اشاره‌ای داشته باشیم. اسید اگزالیک در اوایل عصر عکاسی برای اولین بار به کار گرفته شد. قدرت آن در سفید کردن و رنگ آمیزی عکس‌ها، این اسید را به یک ابزار ارزشمند در بهبود کیفیت تصاویر تبدیل کرده است. در نظر داشته باشید که رنگ آمیزی تصاویر یک هنر است و برای افزودن رنگ‌های زیبا و ظریف به عکس‌ها استفاده می‌شود. اسید اگزالیک با سفید کردن و رنگ آمیزی جزئی تصاویر، نقش اساسی در این فرایند دارد و نتیجه آن ایجاد جلوه‌های بصری خاص و منحصربه‌فرد است. در نتیجه این ماده در این صنعت با تمرکز بر روش‌های رایج تونینگ و واکنش‌های شیمیایی که توسط اسید اگزالیک تسهیل می‌شوند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در کنار این موارد، سایر کاربردهای این اسید عبارتند از:

• تقریبا ۲۵ درصد از استفاده‌های این اسید در صنعت نساجی و رنگرزی برای تثبیت کننده رنگ است.
• از اگزالیک به عنوان ماده معرف در آنالیز دستگاهی سیلیس استفاده می‌شود.
• همچنین اگزالیک به عنوان ضد انعقاد خون در آزمایشگاه‌ها برای نمونه‌های خون استفاده می‌شود.
• اگزالیک در تهیه ضد یخ‌ها نقش دارد.
• برای تولید گلوکز از نشاسته مورد استفاده است.
• صنعت لاستیک هم از اگزالیک استفاده می‌کند.
• اگزالیک در تصفیه متانول استفاده می‌شود.
• در آبکاری، اصلاح سطح و پوشش مورد توجه است.
• در برخی واکنش‌های شیمیایی به عنوان حلال و کاهنده مورد استفاده است.

موارد ایمنی استفاده از اگزالیک اسید

وقتی با مواد شیمیایی کار می‌کنیم، باید به مسئله ایمنی در محیط کار توجه ویژه داشته باشیم. این قانون غیر قابل چشم پوشی در مورد اسید اگزالیک نیز صادق است. برای درک این مسئله که نکات ایمنی کار با اگزالیک اسید چیست؟ به یاد بسپارید که اولین قدم مهم در کار با این نوع اسید داشتن مناسب‌ترین لباس‌های محافظ برای پوشیدن است. این گزینه شامل دستکش، عینک و کت یا پیش‌بند آزمایشگاهی می‌شود. این اقدامات برای جلوگیری از تماس مستقیم بین اسید و پوست، چشم و لباس بسیار مفید است.

علاوه بر لباس محافظ، تهویه مناسب در محل کارتان نیز بسیار مهم است. اسید اگزالیک ممکن است وقتی گرم یا با مواد خاصی ترکیب می‌شود، بخار تولید کند. جریان هوای کافی در محیط کار به کاهش احتمال بروز خطر از جریان بخارات مضر مربوط به کار با این اسید کمک می‌کند.

هرگز تلاش نکنید اسید اگزالیک را بچشید یا بنوشید. این ترکیب بسیار سمی است و می‌تواند عوارض جدی برای سلامتی شما داشته باشد. همچنین، باید از استنشاق غبار اسید اگزالیک هم خودداری کنید، زیرا ممکن است سیستم تنفسی را تحریک کند. هنگام استفاده از فرم‌های پودری این ترکیب، باید دقت بیشتری به خرج دهید تا از برخی ذرات پراکنده خودداری نمایید.

انبارداری و نگهداری از اسید اگزالیک

همواره باید اسید اگزالیک را در ظروف محکم و دارای برچسب، دور از مواد ناسازگار مانند بازهای قوی یا اکسیدکننده‌ها نگهداری کنید. همچنین، آن را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگهدارید. شما باید با روش‌های صحیح دفع مواد زائد از اسید اگزالیک آشنا شوید. حتما از مقررات محل کار خود درباره دفع زباله‌های خطرناک پیروی کنید تا به محیط زیست آسیبی وارد نشود.

مطمئن شوید که اسید اگزالیک را در یک مکان خشک و خنک نگهداری می‌کنید. مهم است که این ماده را با نقره، اوره و کلرید یک جا قرار ندهید. به دلیل خصوصیت اسیدی این ماده، حتما از قرار گرفتن در محیط‌های قلیایی و همچنین فلزات مانند منیزیم، پتاسیم و سدیم خودداری کنید. در نظر داشته باشید این ماده در مواجه شدن با اسید فرمیک خراب می شود.

بیشتر بخوانید: فرمیک اسید چیست؟

کلام آخر

در این فرصت سعی داشتیم به شما یادآوری کنیم که اگزالیک اسید چیست؟ و چه کاربردهایی در صنایع مختلف دارد. همان‌طور که ملاحظه کردید این ماده از صنعت عکاسی گرفته تا نساجی و زنبورداری مورد استفاده است. البته ضمن این استفاده باید به نکات ایمنی گفته شده هم توجه داشته باشید، زیرا حفظ سلامتی شما از هر امر دیگری مهم‌تر است.