معرفی و بررسی ساختار تگزاپون

امروزه بشر به لطف پیشرفت تکنولوژی و توسعه علم شیمی موفق به کشف ترکیباتی بسیار پیچیده شده که می‌توانند کار و زندگی را برای ما ساده کنند. یکی از این ترکیبات تگزاپون نامیده شده که کاربرد گسترده‌ای در صنایع بهداشتی دارد. ما در این مقاله قصد داریم ضمن بررسی ساختار تگزاپون به خواص و ویژگی‌هایی که دارد نیز نگاهی بیندازیم. با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.

معرفی ساختار شیمیایی تگزاپون

تگزاپون در حقیقت نامی تجاری شده و بین‌المللی بوده که اغلب تولیدکنندگان محصولات شیمیایی به سدیم لوریل اتر سولفات می‌دهند. معمولاً فرمول شیمیایی این ماده را به ‌صورت‌‌های NaSO4C12H25 ،C12H25O4S.Na یا حتی C12H25NaO4S می‌نویسند. همین تنوع در ساختار تگزاپون سبب شده که نام‌های علمی متنوعی را نیز تصاحب کند. از جمله متداول‌ترین نام‌های شیمیایی مربوط به این ماده می‌توانیم موارد زیر را بیان کنیم:

• Sodium dodecyl sulfate
• ۱۵۱-۲۱-۳
• SODIUM LAURYL SULFATE
• Sodium dodecylsulfate
• Sodium lauryl sulphate

از دیگر موارد بسیار مهمی که در کنار شناخت ساختار این ماده لازم است بدانید نیز جرم مولی آن بوده که به‌صورت دقیق ۲۸۸٫۳۸ گرم بر مول اندازه‌گیری شده است. البته چنین جرم مولی بالایی به دلیل ساختار سنگینی است که این ترکیب دارد. به دلیل ترکیباتی که در بخش‌های بعدی بررسی می‌کنیم، تگزاپون هشدارهای مصرفی بسیار زیادی دارد. برای نمونه یکی از موارد ایمنی در زمان نزدیک‌شدن به این ترکیب جلوگیری از تماس آن با دست است. این تماس می‌تواند باعث تحریک شدن بافت سلولی و حتی سوزش شود.

همچنین لازم است در نظر داشته باشید که این ترکیب به‌شدت قابل اشتعال بوده و نباید آن را در مجاورت شعله یا جرقه قرار بدهید. شما می‌توانید نمای ساختار تگزاپون در حالت ۳ بعدی را در تصویر زیر مشاهده کنید. همان‌طور که از تصویر زیر مشخص است، این ترکیب قابلیت ترکیب‌شدن در آب را داشته و همچنین می‌تواند به ساختار چربی‌ها بچسبد. زمانی که ساختار این ترکیب چنین رفتاری داشته باشد قابل‌استفاده در فرمولاسیون شامپوها و حتی خمیردندان‌ها را خواهد داشت.

تحلیل و بررسی ساختار این ترکیب با رویکرد فیزیکی

ما تا کنون با شکل کلی ساختار تگزاپون و فرمول‌های شیمیایی و نام‌های علمی آن آشنا شدیم. حال در اولین قسمت از بررسی ساختار این ماده می‌خواهیم ویژگی‌های فیزیکی آن و ارتباطی که با ساختارش دارد را تحلیل کنیم. جرم حجمی این محصول چیزی در حدود ۱۰۱۰ کیلوگرم بر مترمکعب بوده و همان‌طور که حدس زده‌اید این رقم به چگالی آب بسیار نزدیک است. به دلیل پیوندهای شیمیایی فراوانی که در این محصول وجود دارد، دمای ذوب آن بسیار بالا و در حدود ۴۰۲٫۸ فارنهایت است.

ازآنجایی‌که این ترکیب شیمایی مولکولی بسیار بزرگ داشته و در آن پیوندهای زیادی وجود دارد می‌توان انظار داشت که گران‌روی بیشتری نیز در مقایسه با سایر ترکیبات شیمایی داشته باشد. از دیگر موارد فیزیکی که به ساختار تگزاپون مربوط می‌شود می‌توان به نیمه مات بودن آن اشاره کرد. البته در نظر داشته باشید که این ترکیب ماهیت کلوئیدی ندارد و نباید آن را در این دسته قرار داد.

تحلیل ساختار ماده تگزاپون از دیدگاه شیمیایی

در همین ابتدا باید برای شما بیان کنیم که تگزاپون را باید در گروه نمک‌های سدیمی آلی دسته‌بندی کرد؛ چراکه این ترکیب در حقیقت یک نمک سدیم دودسیل هیدروژن سولفات به شمار می‌رود. به علت وجود قسمت دودسیل سولفات، این ماده خاصیت شویندگی پیدا کرده و باید بدانید که قابلیت دناتوره کردن پروتئین‌ها را نیز دارد. با درنظرگرفتن اینکه این ماده بخشی از فرمولاسیون انواع شوینده به کار می‌رود باید انتظار داشت که در آب حل بشود. این مسئله کاملاً درست بوده و موکول‌های آن توانایی برقراری پیوند هیدروژنی با آب دارند.

ساختار دوبعدی مولکول تگزاپون

جالب است بدانید که پیوندهای این محصول تنها به آب ختم نمی‌شود و درصورتی‌که می‌خواهید با ترکیب کردن از غلظت آن بکاهید می‌توانید از تری اتانول نیز بهره بگیرید. از طرف دیگر ازآنجایی‌که این موکول‌ها تمایل زیادی به ترکیب‌شدن با آب دارند، بعد از ادغام به طرز قابل‌توجهی از میزان کشش سطحی آب می‌کاهند. از موارد دیگری که در زمین میل ترکیب‌شدن در ساختار تگزاپون می‌توان اشاره کرد این است که در برخورد با توده مولکول‌های چربی می‌تواند نقش امولسیفایر را به عهده بگیرد.

در چنین حالتی و در برخورد تگزاپون با آب و چربی می‌توانید به‌وضوح ببینید که توده‌های موکول‌های چربی در آب غوطه‌ور بوده و شسته می‌شوند. جالب است بدانید که به دلیل این ویژگی در تگزاپون معمولاً آن را به‌عنوان یک محرک و واکنش‌دهنده ایده‌آل در آزمایشگاه‌های بیوشیمی استفاده می‌کنند تا رفتار پروتئین‌ها را مورد بررسی قرار دهند. این ویژگی‌ها و رفتارهای شیمیایی مرتبط با ساختار تگزاپون سبب شده که آن را یک ماده مضر برای سلول‌های دست بدانند؛ چراکه به‌راحتی می‌تواند بافت مرطوب پوست را با خود حل کند.

نکات تکمیلی برای شناخت بیشتر ساختار این محصول

حال که شما با اصلی‌ترین ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی تگزاپون که به‌صورت مستقیم با ساختارش ارتباط دارند آشنا شدید، بهتر است قدری هم درمورد نکات تکمیلی مربوط به این ساختار بدانید. یکی از رفتارهای بسیار جالب  ساختار تگزاپون این بوده که هیچ بخش اهداکننده‌ای برای برقراری پیوند هیدروژنی ندارد اما ۴ بند قبول کننده برای برقراری چنین پیوندی دارد. مورد دیگر که می‌توانیم در این بخش به آن اشاره کنیم نیز به تعداد رابط‌های قابل پخش آن بوده که به ۱۲ مورد می‌رسند.

تگزاپون و موارد احتیاط آن

از دیگر موارد مهم مرتبط با ساختار تگزاپون خاصیت آنیونی آن بوده به‌طوری‌که عموماً به‌عنوان یک سورفکتانت آنیونی شناخته می‌شود. درمورد بخش‌های تشکیل‌دهنده این ماده بیان شده که مخلوطی از آلکیل سولفات سدیم به همراه لوریل است. اگر بخواهیم از دید میکروسکوپی به این موکول نگاه کنیم در می یابیم که مساحت سطح قطبی توپولوژیکی آن ۷۴٫۸ آنگستروم به توان دو (آنگستروم مربع) است. در نهایت نیز باید برای شما بیان کنیم که این ترکیب توانایی برقراری دو پیوند از نوع کووالانسی را نیز دارا بوده است.

کلام آخر

ما در این مقاله برای شما یکی از ترکیبات بسیار رایج در صنعت تولید مواد شوینده به نام تگزاپون را معرفی کردیم. دانستیم که این محصول می‌تواند به بافت مرطوب پوست آسیب برساند که البته به دلیل رفتار بسیار ترکیب‌پذیر ساختار آن است. ما ساختار تگزاپون را به‌دقت و با بیان همه جزئیات مورد بررسی قرار داده و همه موارد فیزیکی و شیمیایی مرتبط با آن را بیان کردیم. در آخرین بخش نیز نکات تکمیلی که به انسجام هرچه بهتر اطلاعات منجر می‌شد را شرح دادیم.