متیل اتیل کتون (MEK)

متیل اتیل کتون چیست

متیل اتیل کتون یا بوتانون (MEK) یک ترکیب آلی به فرمول CH₃COCH₂CH₃ است. این مایع جزو خانواده های کتون دسته بندی می شود و بیرنگ با بویی تند و شیرین است. بوتانون به عنوان یکی از مواد شیمیایی صنعتی در مقیاس وسیع تولید می شود و به طور طبیعی نیز در طبیعت با مقدار بسیار اندک یافت می شود. متیل اتیلن کتون، یک حلال شیمیایی است و کاربردهای بسیاری در بخش های مختلف دارد. در ادامه مطلب با ویژگی ها و مهم ترین کاربردهای آن آشنا می شویم.

ویژگی های فیزیکی و شیمیایی متیل اتیل کتون

ویژگی یا خصوصیت	توضیحات
نام آیوپاک	بوتان-۲-اون
نام های متداول	متیل اتیل کتون /۲-بوتانون / اتیل متیل کتون / متیل پروپانون / متیل استون
CAS Number	۷۸-۹۳-۳
فرمول شیمیایی	C4H8O
جرم مولی	۷۲٫۱۰۷  گرم بر مول
خصوصیات ظاهری	مایع بی رنگ با بویی شبیه به استون
دانسیته	۰٫۸۰۵۰ گرم بر میلی لیتر
نقطه ذوب	۸۶ –  درجه سانتی گراد
نقطه جوش	۷۹٫۶۴ درجه سانتی گراد
حلالیت در آب	۲۷٫۵ گرم در ۱۰۰ سی سی آب
فلش پوینت (در ظرف درب بسته)	۹- درجه سانتی گراد
ترکیبات مشابه	استون / ۳-پنتانون / ۳-متیل بوتانون

 

کاربردهای متیل اتیل کتون

• بوتانون یک حلال شیمیایی موثر و متداول است و در فرآیندهایی شامل تهیه رزین، استات سلولز و نیتروسلولوز و در فیلم های وینیل استفاده می شود.
• متیل اتیل کتون یک حلال آلی در ساخت پلاستیک، منسوجات، تولید موم پارافین و در محصولات خانگی مانند لاک، الکل، پاک کننده رنگ، یک ماده خنثی کننده الکل، تهیه چسب و به عنوان ماده پاک کننده، کاربرد پیدا می کند.
• این ماده دارای خاصیت حلال بودن مشابه با استون است اما در دمای بالاتر به جوش می آید و سرعت تبخیر آن به طرز قابل توجهی، کندتر است.
• بوتانون (متیل اتیل کتون) همچنین در پاک کننده های ماژیک به عنوان حلال رنگ و پاک کننده قابل استفاده است.
• متیل اتیل کتون به عنوان ماده جوشکاری در پلاستیک قابل استفاده است؛ بوتانون، پلی استایرن و بسیاری از پلاستیک های دیگر را حل می کند. از آن به عنوان “سیمان مدل” برای اتصالات قطعات کیت های مدل مصرف می شود. اگرچه اغلب چسب برای این کار در نظر گرفته می شود، اما متیل اتیل کتون در واقع به عنوان ماده جوشکاری در این زمینه عمل می کند.
• بوتانون ماده اولیه برای تهیه متیل اتیل کتون پراکسید است که یک کاتالیزور برای برخی از واکنش های پلیمریزاسیون مانند اتصال متقاطع رزین های پلی استر اشباع نشده میباشد.
دی متیل گلی اوکسیم را می توان ابتدا با واکنش با اتیل نیتریت از بوتانون تهیه کرد تا مونوکسیم دی استیل به دست بیاورد و به دنبال آن به دی اوکسیم تبدیل شود. این واکنش را در شکل زیر مشاهده می کنید:

در فرآیند پراکسید برای تولید هیدرازین، آمونیاک به عنوان ماده شروع کننده، به متیل اتیل کتون پیوند می یابد، توسط پراکسید هیدروژن اکسید شده و به یک مولکول دیگر آمونیاک متصل می شود. این واکنش را در شکل زیر مشاهده می کنید:

 

در مرحله آخر فرآیند، هیدرولیز محصول مورد نظر، هیدرازین را تولید و بوتانون را احیا می کند:

 

روش تولید متیل اتیل کتون

بوتانون یا متیل اتیل کتون در فرآیند اکسیداسیون ۲-بوتانون تولید می شود. دهیدروژناسیون ۲-بوتانون با استفاده از کاتالیست مس، روی یا برنز اتفاق می افتد. این روش برای تولید بوتانون در مقیاس صنعتی بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. حدود ۷۰۰ میلیون کیلوگرم در هر سال از این ماده در سراسر جهان توسط کارخانه ها تولید می شود. این روش متداول تر است اگر چه برخی دیگر از روش های سنتزی برای تولید متیل اتیل کتون نیز معرفی شده که کارایی بسیار اندکی دارند.

 

فروش متیل اتیل کتون

در سال ۲۰۱۸ صادرات جهانی “بوتانون ( فروش متیل اتیل کتون)” از ۷۱۵ میلیون دلار فراتر رفت (طبق آمار تجارت بین المللی در ۵۷ کشور). این رقم در سال گذشته ۶۳۱ میلیون دلار بوده است (طبق آمار تجارت کالا از ۶۲ کشور).

صادرکنندگان برتر بوتانون (متیل اتیل کتون) در سال ۲۰۱۸

• چین – ۲۷٪ صادرات جهان (۱۹۴ میلیون دلار)
• ژاپن – ۱۶٪ (۱۱۴ میلیون دلار)
• هلند – ۱۲٫۲٪ (۸۷ میلیون دلار)
• بلژیک – ۱۰٫۲٪ (۷۳ میلیون دلار)
• آفریقای جنوبی – ۹٫۹٪ (۷۰ میلیون دلار)

 

«بوتانون (متیل اتیل کتون)» سهم قابل توجهی از کل صادرات کشورهای زیر را به خود اختصاص داده است. به آمار زیر توجه کنید:

• آفریقای جنوبی – ۰٫۰۷۵٪ از کل صادرات آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۸ (۷۰ میلیون دلار از ۹۳ میلیارد دلار)
• کره – ۰٫۰۲۵٪ (۱۳۴ میلیون دلار از ۵۳۵ میلیارد دلار)
• اندونزی – ۰٫۰۲۴٪ (۴۶ میلیون دلار از ۱۸۸ میلیارد دلار)
• بلژیک – ۰٫۰۲۱٪ (۹۵ میلیون دلار از ۴۵۴ میلیارد دلار)
• سایر کشورهای آسیایی – ۰٫۰۱۷٪ (۵۷ میلیون دلار از ۳۳۵ میلیارد دلار)
• هلند – ۰٫۰۱۵٪ (۸۷ میلیون دلار از ۵۵۵ میلیارد دلار)
• بلژیک – ۰٫۰۱۵٪ (۷۳ میلیون دلار از ۴۶۸ میلیارد دلار)
• ژاپن – ۰٫۰۱۵٪ (۱۱۴ میلیون دلار از ۷۳۸ میلیارد دلار)
• تایلند – ۰٫۰۱۳٪ (۳۳ میلیون دلار از ۲۴۹ میلیارد دلار)
• هند – ۰٫۰۱۲٪ (۶۵ میلیون دلار از ۵۰۷ میلیارد دلار)

 

*بخش واردات: در سال ۲۰۱۸ ، واردات جهانی “بوتانون (متیل اتیل کتون)” از ۸۷۶ میلیون دلار فراتر رفت (طبق آمار تجارت خارجی ۱۱۹ کشور). این رقم در سال گذشته ۷۳۷ میلیون دلار بود (طبق آمار تجارت کالا از ۱۳۷ کشور).

واردکنندگان برتر بوتانون (متیل اتیل کتون) در سال ۲۰۱۸ در جهان

ایالات متحده – ۱۷٫۲٪ واردات جهان (۱۵۱ میلیون دلار)

• کره – ۱۵٫۳٪ (۱۳۴ میلیون دلار)
• بلژیک – ۱۰٫۹٪ (۹۵ میلیون دلار)
• هند – ۷٫۴۲٪ (۶۵ میلیون دلار)
• اندونزی – ۵٫۲۹٪ (۴۶ میلیون دلار)
• آلمان – ۴٫۸۹٪ (۴۲ میلیون دلار)

 

«بوتانون (فروش متیل اتیل کتون)» سهم قابل توجهی از کل واردات کشورهای زیر را به خود اختصاص داده است:

• کره – ۰٫۰۲۵٪ از کل واردات کره در سال ۲۰۱۸ (۱۳۴ میلیون دلار از ۵۳۵ میلیارد دلار)
• اندونزی – ۰٫۰۲۴٪ (۴۶ میلیون دلار از ۱۸۸ میلیارد دلار)
• بلژیک – ۰٫۰۲۱٪ (۹۵ میلیون دلار از ۴۵۴ میلیارد دلار)
• سایر کشورهای آسیایی – ۰٫۰۱۷٪ (۵۷ میلیون دلار از ۳۳۵ میلیارد دلار)
• هلند – ۰٫۰۱۵٪ (۸۷ میلیون دلار از ۵۵۵ میلیارد دلار)
• بلژیک – ۰٫۰۱۵٪ (۷۳ میلیون دلار از ۴۶۸ میلیارد دلار)
• ژاپن – ۰٫۰۱۵٪ (۱۱۴ میلیون دلار از ۷۳۸ میلیارد دلار)
• تایلند – ۰٫۰۱۳٪ (۳۳ میلیون دلار از ۲۴۹ میلیارد دلار)
• هند – ۰٫۰۱۲٪ (۶۵ میلیون دلار از ۵۰۷ میلیارد دلار)
• کاستاریکا – ۰٫۰۱۲٪ (۲٫۰۶ میلیون دلار از ۱۶٫۵ میلیارد دلار)